Hasło
sztos II
Definicja
Niektórzy ludzie, zwłaszcza młodzi, ekspresywnie nazywają coś sztosem, jeśli chcą podkreślić, że jest to coś wspaniałego, do czego mają bardzo pozytywny stosunek. Wyraz oznacza w zasadzie to samo co sztosik.
Przykłady użycia
Pierogi mojej babci to sztos, ale te pierogi po całym dniu głodówki to już w ogóle (Źródło)
Kutza nie lubię, ale ten film to sztos nad sztosy (Źródło)
Frytki z dyni to totalny sztos (Źródło)
Tablet powracającej marki może być tanim sztosem. Jest na co czekać (Źródło)
[...] powiem Wam, że kraina Wygasłych Wulkanów o tej porze to sztos nad sztosy. (Źródło)
Szrot czy sztos? Co jeździ po naszych drogach? (Źródło)
Informacja gramatyczna
Wyraz ten jest rzeczownikiem.
Odsyłacze
Informacja o przyczynie umieszczenia jednostki w słowniku
Rzeczownik sztos istnieje w polszczyźnie co najmniej od II połowy XIX w. – jest rejestrowany m.in. przez Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego w znaczeniach: 'uderzenie kuli bilardowej', 'stosunek płciowy', 'gwałtowne zetknięcie się, zderzenie, uderzenie, pchnięcie', 'rodzaj hazardowej gry w karty'. Do neosemantyzacji mogło dojść jednak pod wpływem innego znaczenia, nienotowanego przez słowniki ogólne, a funkcjonującego w gwarze nielegalnych handlarzy walutą (cinkciarzy) – sztosem nazywano oszustwo polegające na sprzedaży banknotów ułożonych w zwinięty plik, w którym jednak zamiast części pieniędzy był papier. Szczegółowy opis takiej transakcji znajdujemy w blogu poświęconym kryminalistyce (w opisie tym przywołano scenę z filmu Olafa Lubaszenki „Sztos”, który ukazuje takie sytuacje): „[Cinkciarz] Wręcza niemieckojęzycznemu klientowi zwitek banknotów i idzie umyć ręce. W zwitku jest za mało pieniędzy. Eryk przeprasza, odbiera zwitek, sięga do kieszeni, i na oczach klienta dokłada brakujący. Tylko w kieszeni podmienia zwitki. Nowy jest tylko z zewnątrz owinięty banknotem. W środku pocięty papier. Wszystko trzyma razem recepturka. Klient odkrywa dopiero przy barze, że kupił papier” (Źródło). Wydaje się, że na podstawie tego znaczenia mogło się wykształcić nowe: 'coś godnego podziwu'.
Informacja o rodzimości/obcości jednostki
Nowe, opisywane w tym słowniku znaczenie ukształtowało się na gruncie polszczyzny, jednak sam wyraz pochodzi z niemieckiego der Stoss 'pchnięcie, uderzenie'.
Informacje pozajęzykowe
W 2016 r. wyraz sztos zwyciężył w plebiscycie na Młodzieżowe Słowo Roku organizowanym przez Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hasło zgłoszone
1 lipca 2021
Hasło opublikowane
29 października 2021
Zgłoszenie hasła
Katarzyna Kłosińska
Opracowanie hasła
Katarzyna Kłosińska
Informacja graficzna w Google
Informacja frekwencyjna w google