Hasło
dziaders
Definicja
1. Dziadersem potocznie i żartobliwie nazywa się człowieka, głównie mężczyznę, którego zachowanie, poglądy, gusta i sposób bycia są odbierane przez mówiącego jako przestarzałe lub wręcz anachroniczne i który (w opinii mówiącego) nie jest w stanie sprostać nowoczesnej rzeczywistości społecznej.
Przykłady użycia
Szczerze, to bardzo brakuje mi dziś takich dziadersów mentalnych jak Tomek Beksiński ze swoją egzaltacją i hejtem na hip-hop. Profil „Wychowanego na Trójce” na buniu miał charakter satyryczny, ale ja z łezką w oku starałem się czytać go na serio („wreszcie ktoś myśli jak ja, nawet jeśli jest to postać fikcyjna!”). (Źródło)

Tato, ale z ciebie dziaders, nie obczajasz, o co chodzi. (zasł., rozmowa prywatna, Warszawa, 12.10.2020)

Wujek Maciek z młodzieżą 😂😂😂. A może po prostu DZIADERS w otoczeniu przedstawicieli Pokolenia Z.😂😂 (Źródło)

W rozmowie nie zabrakło także i wątków humorystycznych. Na uwagę, że przykłady Leszka Długosza i Jarosława Kaczyńskiego, obaj urodzonych w tej samej dekadzie, dowodzą, iż „roczniki z lat 40. trzymają się mocno”, prezes PiS odpowiada: Zgadza się, tak że wysyłanie nas do jasnego diabła - za pomocą słowa „dziaders” - nie ma tu zastosowania (śmiech). Zresztą słowo to jest niezwykle rozciągliwe i często używa się go w stosunku do znacznie młodszych od nas. (Źródło)
Odsyłacze
Definicja
2. Dziadersem potocznie, niechętnie i obraźliwie nazywa się mężczyznę zajmującego uprzywilejowaną pozycję społeczną lub polityczną i odwołującego się do niej, aby umocnić swój wizerunek. Dziaders często wykorzystuje w tym celu swoich podwładnych lub osoby w jakiś sposób zależne od niego i na różne sposoby je upokarza, poucza itp. W opinii krytyków, zwłaszcza politycznych, dziaders ma przestarzałe poglądy na rzeczywistość i zwykle myli się w jej ocenie.
Przykłady użycia
Co za dziadersy! Umościły się, odcinają kupony, ale z wyżyn swej doskonałości chętnie cię pouczą, nie przepuszczą okazji, żeby pokazać, kto jest mądrzejszy i kto tu rządzi. (zasł., rozmowa prywatna, Warszawa, 8.10.2019).

Katastrofa klimatyczna to pestka w porównaniu z komunizmem, z którym walczyliśmy — wykłada dziaders, uważając święcie, że największym zagrożeniem dla Polski jest „powrót PRL”. (Źródło)

Żegnamy więc dziadersów. Przy urnie wyborczej będziemy głosować już albo na nie-dziadersów, albo przynajmniej na dziadersów, którzy zrozumieli, że czasy się zmieniły, i bardzo starają się za dziadersów nie uchodzić.  (Źródło)

Fundacjo Batorego siedzisz na największym hajsie w mieście – zacznij wydawać ten hajs na realną walkę o demokrację, a nie na kolejne debaty dziadersów, którzy mówią to samo od 1989 roku i się ze sobą zgadzają. (Źródło)
Odsyłacze
Definicja
3. Dziadersem potocznie i obraźliwie nazywa się osobę, zwłaszcza mężczyznę (niezależnie od tego, w jakim jest wieku), który protekcjonalnie odnosi się do kobiet (i w taki sposób o nich myśli), przekonanego o własnych racjach.
Przykłady użycia
Jaki jest los politycznych dziadersów? Są niereformowalni czy coś może zmienić ich myślenie i zaczną traktować kobiety podmiotowo? (Źródło).

Dziadersom wydaje się, że „wypierdalać” to nie do nich. Że złość na ulicach dotyczy tylko polityków PiS-u. Owszem, ich również, ale wystarczyłoby posłuchać wznoszonych przez kobiety haseł i poczytać postulaty Strajku Kobiet, żeby wyprowadzić swoje nieomylne ego z błędu. (Źródło).

Dziaders nie rozumie dlaczego kobiety wyszły na ulice. To nie mieści się w jego wizji świata - kobieta walcząca o własną pozycję w społeczeństwie. (Źródło)

W utworze Fredry takim dziadersem jest Brandalezyeusz, który tracąc coraz bardziej siły witalne, a tym samym status, zamierza poskromić pragnącą wolności seksualnej – a może po prostu pełni praw – Piczomirę. Natomiast w Polsce, w roku 2020 dziadersami są ci wszyscy, którzy redukują współczesne kobiety do roli inkubatorów… (Źródło)
Odsyłacze
Informacje pozajęzykowe
Wymyślenie słowa dziaders przypisuje się różnym osobom związanym ze środowiskiem lewicowym. Wyrazu tego w znaczeniu 2. używa się najczęściej w wypowiedziach krytycznych pod adresem przedstawicieli partii liberalnych (lub osób związanych z nimi). Do upowszechnienia się słowa dziaders, a zwłaszcza do wytworzenia (bądź ugruntowania) jego trzeciego znaczenia, przyczyniły się protesty społeczne w związku z opublikowaniem 22.10.2020 r. przez Trybunał Konstytucyjny wyroku w sprawie zgodności ustawy o dopuszczalności aborcji z Konstytucją RP.

Osoby o konserwatywnych poglądach często w wypowiedziach nacechowanych światopoglądowo próbują odwracać znak wartości wyrazu dziaders, by zaprzeczyć negatywnemu wartościowaniu niesionemu przez ten leksem (co można potraktować jako przewidywalne zjawisko społeczno-językowe).
Informacje dodatkowe
W momencie opracowywania hasła redaktorzy zauważali tendencję do używania słowa dziaders jako inwektywy niezależnie od cech osoby, którą się w ten sposób nazywa.
Hasło zgłoszone
16 czerwca 2021
Hasło opublikowane
16 czerwca 2021
Zgłoszenie hasła
Agata Hącia
Opracowanie hasła
Agata Hącia
Informacja graficzna w Google
Informacja frekwencyjna w google